១-នៅក្នុងប្រធានបទនេះ ខ្ខុំបាទនឹងខំព្យាយាយអធិបាយឲ្យបានលំអិត អំពីបញ្ញាផ្អែកទៅលេី ការរប់រំក្នុងព្រះអ ភិធម្ម។
២-តេីមនុស្សមានបញ្ញាមកពីណា? ខ្ញំុជឿថាបងប្អូនខ្មែរយេីងទាំងអស់ច្បាស់ជាមានចម្លេីយផ្សេងៗ គ្នាយោង តាមការយល់ដឹងរបស់យេីងម្នាក់ៗ។ អ្នកខ្លះថាបញ្ញាកេីតមកពីការបានសិក្សាខ្ពស់; អ្នកខ្លះថាបញ្ញាកេីតមកពីការបានអានសៀវភៅច្រេីន; អ្នកខ្លះថាបញ្ញាកេីតមកពីបានស្តាប់ច្រេីន; អ្នកខ្លះទៀតថាបញ្ញាកេីតមកពីឃេីញគេធ្វេី។ល។
៣-ទាំងនេះមិនមែនហៅថាបញ្ញាទេ វាគ្រាន់តែជាសញ្ញាប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះវាគ្រាន់តែជាការមេីលឃេីញ តាមភ្នែកសាច់ដែលភាសាបាលីហៅ(មំសៈចក្សុឬចក្ខុ); ការឮសូរសម្លេងតាមត្រចៀកសាច់ (មំសៈ សោតៈ); ការដឹងរសជាតិតាមអណ្តាតសាច់ (មំសៈ ជិវ្ហា) និងការដឹងក្លិនតាមច្រមុះសាច់ (មំសៈ ឃានះ។ សូម្បីតែការស្តាប់លោកសង្ឈទេសនាព្រះអភិធម្មនោះ ក៏មិនអាចចាត់ថាមានបញ្ញាដែរ ព្រោះវាគ្រាន់តែជាសញ្ញានៃការឮសម្លេងរបស់លោកសង្ឃទេសនា ដែលហូរចូលតាមត្រចៀកសាច់ប៉ុណ្ណោះ។
៤-យេីងអាចហៅថា ការបានរៀនខ្ពស់ឬមានសញ្ញាប័ត្រខ្ពស់, ការបានអានសៀវភៅច្រេីន, ការបាន ស្តាប់ច្រេីន, និងការរៀនធ្វេីតាមគេនោះជាការដឹងសញ្ញាឬលោកិយបញ្ញា (មិនមែន ជាលោកុត្តរបញ្ញា) ពីព្រោះវាជាសភាវៈរបស់កេលេស ហេីយចំនេះវិជ្ជាឬការដឹងសញ្ញាឬលោកិយបញ្ញានេះមិនមែនជាគ្រឿងរលត់។
៥-សភាវៈនៃកេលេស៖ ការចង់បានហួស (លោភៈ), និងអវិជ្ជា (មោហៈ), កំហឹង (ទោសៈ)។
៦-មនុស្សដែលមានលោកិយបញ្ញា ជាមនុស្សដែលមានអកុសលចិត្តជាបច្្ច័យ ចូលចិត្តស្វែងរក ទ្រព្យសម្បត្តិដោយតក់ក្រហល់ឬអន្ទះអន្ទែង, ចូលចិត្តរកសីុប្រណាំងប្រជែងនិងអ្នកដទៃ, ចូល ចិត្តប្រេីការឆ្លាតឬការឈ្លះវៃដេីម្បីឲ្យបានប្រៀបលេីអ្នដ៏ទៃ ប្រាសចាកពីការព្យាយាម ដោយខ្លួនឯង។
លក្ខណៈនៃកាការលោភលន់
៧-ការប្រកបមុខរបឬការរកសីុចិញ្ចឹមជីវិតដោយការលោភលន់នោះមានលក្ខណៈច្រេីនយា៉ងណាស់ ហេីយទាំង អស់នោះគឺជាអកុសលធម៌។ ការប្រណាំងប្រជែងរវាងនមុស្សនិងមនុស្ស ដេីម្បីផលប្រយោជន៍, ការប្រេីការ ឆ្លាតឬការឈ្លះវៃបង្កេីតកលល្បិចផ្សេងៗដេីម្បីឲ្យមានប្រៀបលេីអ្នកដទៃ, ការប្រីហិង្សាដេីម្បីរឹបអូសទ្រព្យ សម្បត្តិអ្នកដទៃ, ការកាប់សម្លាប់ដណ្ដេីមគា្នសីុ, ការមេីលងាយឬព្យាបាទអ្នកដទៃដេីម្បីឲ្យគេមាន
ការឈឺចាប់, ការកាប់សម្លាប់ដណ្ដេីមយកអំណាចគ្នា, ការកាប់រុករានព្រៃឈេីមិនឲ្យសត្វរស់នៅ ។ល។
លក្ខណៈនៃការ មានះ
៨-មនុស្សមានះ ជាមនុស្សប្រកាន់ ចចេស អគតិ មានមិច្ឆាទិដ្ឋិ ចូលចិត្តមេីលងាយអ្នកដទៃ។ មនុស្សប្រភេទនេះចូលចិត្តធ្វេីការប្រៀបធៀបដូចជា៖ អញមានឋានះខ្ពស់ ឯងមានឋានះទាប, អញមាន ឯងក្រ, អញឆ្លាតឯងល្ងង់, អញស្អាត ឯងអាក្រក់, កូនអញឆ្្លាត អូនឯងល្លង់ជាដេីម។ល។ ទាំងនេះគឺជាអី្វៗ ដែលមនុស្សបានទទួលមកពីការអប់រំក្នុងផ្លូវលោក ហេីយវាមិនគ្រាន់ តែក្លាយទៅជាការយល់ឃេីញទេ វាថែមទាំងក្លាយទៅជាចរិករបស់មនុស្សភាគច្រេីនទៀតផង។
៩-សេចក្ដីសុខដែលកេីតឡេីងពីលោកិយបញ្ញានោះគឺជាសេចក្តីសុខដែលកេីតមកពីសម្ភារៈនិយម, ជាសេចក្ដី សុខ ដែលកេីតមកពីលោភះ(ការចង់បានហួសប្រមាណ) មោហះ(អវិជ្ជា ឬមិន ដឹងធម៌) និិងទោសះ (កំហឹង» នាំទៅរកហិង្សា), ជាសេចក្តីសុខដែលកេីតពីកេលេស ហេីយសេចក្តីសុខដែលកេីតពីកេលេសនោះឯង គឺជាសេចសុខដែលមកពីការតាក់តែង។
១០-ឧទារហរណ៍ដូចជារបស់មិនស្អាត យេីងធ្វេីវាឲ្យស្អាត, ម្ហូបមិនឆ្ងាញ់យេីងធ្វេីវាឲ្យឆ្ងាញ់, សម្លេងមិនពីរោះយេីង រកសម្លេងដែលពីរោះ, មុខមាត់មិនស្អាត យេីងទៅវះកាត់ធ្វេីវាឲ្យស្អាត, របស់ចាស់យេីងមិនចូលចិត្ត យេីងទៅរករបស់ថ្មី ហេីយគឹតថារបស់ទាំងនោះនឹងនៅដដែល មិនចេះប្រែប្រួល។ នៅពេលណារបស់នោះប្រែប្រួល មនុស្សយេីងនាំគ្នាកេីតទុក្ខម្ដងទៀត ហេីយ ក៏នាំគ្នាស្វែងរកសេចក្ដីសុខមិនចេះចប់ វិលវល់រហូតដល់ស្លាប់ នៅតែមិនជួបសេចក្តីសុខ ពីព្រោះសេចក្ដីសុខពិតប្រាកដនោះមិនមែននៅខាងក្រៅដែលមនុស្សអាចមេី ឃេីញ សេចក្តី សុខពិតប្រាកដគឺនៅខាងក្នុង។
១១-ការប្រកបមុខរបររកសីុចិញ្ចឹមជីវិតដោយការលោភលន់នឹងធ្វេីឲ្យអ្នកដទៃឈឺចាប់ េហីយក៏អាចធ្វេីឲ្យខ្លួនឯង
ឈឺចាប់ផងដែរ។ លោកិយបញ្ញាគ្រាន់តែជាជំនួយឬឧបករណ៍មួយសម្រាប់មនុស្សក្នុង ការរស់នៅឲ្យបាន
ងាយស្រួល ប៉ុន្តែវាក៏អាចនឹងផ្តល់នូវទុក្ខទោសដល់មនុស្សផងដែរ បេីសិនជាមនុស្សប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយពំុបានចាក់គ្រឹះគុណធម៌ នៅក្នុងខ្លួនឲ្យបានរឹងមាំទុកជាមុនសិន។
តេីមនុស្សមានបញ្ញាមកពីណា?
១២-បញ្ញាគឺការដឹងច្បាស់នូវ អរិយះសច្ចធម៌ទាំង៤មាន ទុក្ខសច្ច (ទុក្ខមានពិត), សមុទយសច្ច (ដេីមហេតុនៃទុក្ខមានពិិត), និរោធសច្ច (ការរលត់ទុក្ខមានពិត), មគ្គសច្ច (ផ្លូវឆ្ពោះទៅរកការ រលត់ទុក្ខមានពិត)។ បញ្ញាគឺការឃេីញច្បាស់ថាធម្មជាតិ(ធម៌)ទាំងអស់មិនទៀង គឺ អនិច្ចំ ទុក្ខំ និង អនត្តា ប៉ុណ្ណោះ។
១៣-បញ្ញាកេីតឡេីងក្នុងការប្រតិបត្តិអរិយមគ្គទាំង៨(អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ៨)
គឺ៖ ការប្រតិបត្តិនូវសេចក្តីយល់ឃេីញត្រូវ (សម្មាទិដ្ឋិ), ការប្រ តិបត្តិនូវការត្រិះរិះត្រូវ (សម្មាសង្កប្ប), ការប្រតិបត្តិនូវការប្រេីពាក្យសម្ដីត្រូវ (សម្មាវាចា), ការប្រតិបត្តិនូវការធ្វេីការងារត្រូវ (សម្មាកម្មន្តះ), ការប្រតិបត្តិនូវការរកសីុចិញ្ចឹម ជីវិតត្រូវ (សម្មាអាជីវះ), ការប្រតិបត្តិនូវសេចក្តីព្យាយាមត្រូវ (សម្មាវាយាមះ), ការប្រតិបត្តិនូវ សេចក្ដីនឹករលឹកត្រូវ (សម្មាសតិ), ការប្រតិបត្តិនូវការចម្រេីនស មាធិត្រូវ (សម្មាសមាធិ)។
គឺ៖ ការប្រតិបត្តិនូវសេចក្តីយល់ឃេីញត្រូវ (សម្មាទិដ្ឋិ), ការប្រ តិបត្តិនូវការត្រិះរិះត្រូវ (សម្មាសង្កប្ប), ការប្រតិបត្តិនូវការប្រេីពាក្យសម្ដីត្រូវ (សម្មាវាចា), ការប្រតិបត្តិនូវការធ្វេីការងារត្រូវ (សម្មាកម្មន្តះ), ការប្រតិបត្តិនូវការរកសីុចិញ្ចឹម ជីវិតត្រូវ (សម្មាអាជីវះ), ការប្រតិបត្តិនូវសេចក្តីព្យាយាមត្រូវ (សម្មាវាយាមះ), ការប្រតិបត្តិនូវ សេចក្ដីនឹករលឹកត្រូវ (សម្មាសតិ), ការប្រតិបត្តិនូវការចម្រេីនស មាធិត្រូវ (សម្មាសមាធិ)។
១៤-បញ្ញាកេីតឡេីងក្នុងខណះដែលដឹងច្បាស់នូវការជ្រៀតជ្រែករបស់អារម្មណ៍ មិនថាអារម្មណ៍ល្អឬក្រក់ហេីយ
លះចោលនូវអារម្មណ៍ទាំងនោះថាវាគ្រាន់តែជា ភាពមិនទៀង (អនិច្ចំ), សេចក្តីទុក្ខ(ទុក្ខំ), ភាពមិនមែនឬឥតខ្លួនប្រាណ(អនត្តា)ប៉ុណ្ណោះ; ថាវាគ្រាន់តែជាគំនរទុក្ខ មួយគំនរឬខន្ធ៥ មានរូបក្ខន្ធ, វេទនាខន្ធ, សញ្ញាខន្ធ, សង្ខារក្ខន្ធ, វិញ្ញាណក្ខន្ធ ជាធម្មជាតិឬ របស់ដែលមិនទៀងប៉ុណ្ណោះ; បញ្ញាគឺការចេះរលត់ទុក្ខខ្លួនឯង ហេីយជួយអ្នកដទៃឲ្យចេះរលត់ទុក្ខរបស់គេ ផងដែរ; បញ្ញានោះកេីតឡេីងមកពីការបដិបត្តិវិបស្សនាតែប៉ុណ្ណោះ។
លក្ខណៈរបស់មនុស្សដែលមានបញ្ញា
១៥-បុគ្គលដែលមានបញ្ញាគឺជាបុគ្គលដែលលះចោលអស់នូវអត្តា គឺភាពដែលមានខ្លួនប្របាណ, មានអញឬមានឯង; ហេីយកាន់ ភ្ជាប់ នូវអនត្តា គឺភាពដែលឥតខ្លួនប្រាណ ឥតមានអញ ឥតមានឯង; ជាបុគ្គលដែលមានគុណធម៌ខ្ពស់ ឃេីញសេចសុខរបស់ខ្លួន ជាសេចក្តីសុខរបស់អ្នកដទៃ ហេីយឃេីញទុក្ខរបស់អ្នកដទៃជាទុក្ខរបស់ខ្លួនដែរ; ជាបុគ្គលដែលចេះពន្លត់ទុក្ខរបស់ខ្លួន ហេីយជួយអ្នកដទៃឲ្យចេះពន្លត់ទុក្ខរបស់គេដែរ។ បុគ្គលដែលមានបញ្ញាទៅរស់នៅទីណា នាំសេចក្តីសុខទៅទីនោះ។
Comments