ភាពខុសគ្នារវាង ហីនយាន និង មហាយាន
ភាពខុសគ្នាគឺ
1. ពាក្យថា ហីនយាន និង ថេរវាទ សំដៅលើព្រះសង្ឃមួយក្រុមដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសង្ឃចាស់ទុំឬព្រះសង្ឃអាវុសោ (ថេរ) ដែលបានឃើញព្រះពុទ្ធនិងបានស្តាប់ពាក្យប្រៀនប្រដោរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ ហេីយបានប្រៀនប្រដៅអ្នកដទៃដោយខ្លួនឯងបន្តរៀងមកដោយគ្មានការផ្លាស់ប្តូរអ្វីទាំងអស់។ ពោលគឺប្រកាន់ខ្ជាប់នូវខ្លឹមធម៌ដែលមានក្នុងព្រះត្រៃបិដកតែប៉ុណ្ណោះ ដោយព្រះសង្ឃដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសស្រីលង្កា ភូមា ថៃ លាវ កម្ពុជា ឬប្រទេសណាមួយដែលបច្ចុប្បន្នប្រកាន់ខ្ជាប់នូវព្រះត្រៃបិដក ក៏ត្រូវបានចាត់ទុកជាក្រុមថេរវាទនោះដែរ។ ពាក្យថា ថេរវាទ មានន័យថា ការបង្រៀន និងទស្សនៈរបស់ព្រះសង្ឃចាស់ទុំឬព្រះសង្ឃអាវុសោដែលបានទទួលការប្រៀនប្រដៅផ្ទាល់ពី ព្រះពុទ្ធ។
2. មហាយាន គឺជាក្រុមព្រះសង្ឃដែលចូលចិត្តកែសម្រួលការអប់រំ និងការប្រតិបត្តិឳ្យស្របទៅតាមភូមិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌នៃមូលដ្ឋានដែលខ្លួនរស់នៅ។ ដូច្នេះហើយ ទើបបង្កើតគម្ពីរស្ទើរតែរាប់មិនអស់ បកស្រាយពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ហើយបែងចែកក្រុមព្រះសង្ឃទៅជានិកាយផ្សេងៗជាច្រើនផងដែរ។ ភាគច្រើនគឺព្រះសង្ឃនៅទីបេ ចិន ជប៉ុន និងប្រទេសណាដែលគំនិត និងការអនុវត្តមានបែបតាមមហាយានពេញនិយម។
3. ភាពខុសគ្នានៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃការបង្រៀនគឺ
- ហីនយាន (ថេរវាទ) មានន័យថា យានតូច។ មូលហេតុដែលយាននេះជាយានតូច ព្រោះផ្ដោតលើការប្រៀនប្រដៅបុគ្គលម្នាក់ៗ ឱ្យប្រព្រឹត្តល្អ ឱ្យក្លាយជាអ្នកមានចំណេះដឹង ជាអ្នកសម្រេចធម៌ ដែលកាត់ផ្ដាច់នូវកិលេសជាមុនសិន មុននឹងប្រៀនប្រដៅអ្នកដទៃ ឬនឹងមិនប្រៀនប្រដៅអ្នកណាម្នាក់ដូចព្រះចច្ចេកពុទ្ធ សម្រេចធម៌ប៉ុន្តែមិនអប់រំអ្នកណា ឥតមានប្រាថ្នាចង់អប់រំអ្នកណាម្នាក់។ ដូច្នេះហើយបានគេដាក់ឈ្មោះថាហិនយាន គឺជាយានជំនិះដែលអាចអង្គុយបានតែអ្នកដំណើរម្នាក់ ដែលទិញសំបុត្រជាឯកជនប៉ុណ្ណោះ។
- មហាយាន មានន័យថា យានធំ ។ វាជាកប៉ាល់ធំមួយ អាចដឹកមនុស្សបានច្រេីននាក់ទៅកាន់ត្រេីយបាន។ ពាក្យថា មហា មានន័យថា ធំ, យាន មានន័យថា យានជំនិះ។ យាន តាមន័យពិតមានន័យថា ញាណ ឬ បញ្ញាញាណ។ ពុទ្ធញាណ ឬ ពុទ្ធភូមិ មានន័យដូចគ្នាគឺ ចំណេះដឹងភូមិធម៌របស់ព្រះពុទ្ធ។ និយាយងាយៗ ព្រះសង្ឃមហាយាន មានបំណងចង់បង្រៀនអ្នកដទៃរឿយៗ ចង់ជួយមនុស្សច្រើនឲ្យសម្រេចធម៌ដោយមិនចំបាច់បណ្តោយខ្លួនឲ្យសម្រេចធម៌ ឳ្យផ្តាច់អស់កិលេស ឳ្យចូលដល់ព្រះនិព្វាន ឳ្យក្លាយជាអរហន្ត ហើយមិនឳ្យកើតទៀតឡើយ។ ពួកគេចង់បន្តកេីតជាថ្មី ហេីយជួយមនុស្សឳ្យបានច្រេីន ដែលហៅថា “ ពោធិសត្វ។ ពាក្យថា “ សត្វ ឬ សត្ត ” មានន័យថា ជាប់ជំពាក់មិនទៅណា ឬ អ្នកជាប់ជំពាក់ក្នុងបំណង។ ក្នុងន័យនេះ ពួកគេជាប់ជំពាក់ក្នុងការកេីតជាព្រះពុទ្ធ។ ពោលគឺនៅថ្ងៃអនាគត ពួកគេទាំងនេះនឹងក្លាយជាព្រះពុទ្ធ ព្រោះក្នុងការប្រាថ្នារបស់ពួកគេចង់ត្រាស់ក្នុងពុទ្ធភូមិ មិនមែនត្រឹមតែជាព្រះអរហន្តធម្មតាបែបថេរវាទឬហិនយាននោះទេ។ ហេតុនេះហើយបានជាគេហៅថា មហាយាន ឬកប៉ាល់ធំៗ រថយន្ត យន្តហោះ។ល។
Comments